کاهش وزن

کاهش وزن در پزشکی، بهداشت و تناسب اندام، به صورت کاهش حجم بدن تعریف می‌شود. کاهش وزن می‌تواند ناشی از بیماری باشد یا اینکه در ادامه چاقی یا اضافه وزن صورت پذیرد. کاهش وزن ناخودآگاه (نزاری) دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد، از جمله گرسنگی، سرطان، بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های عصبی (مانند زوال عقل)، ایدز تنیدگی و در بعضی از افراد می‌تواند عوارض جانبی استفاده از دارو باشد. کاهش وزن ممکن است به صورت عمدی و با هدف تناسب اندام صورت پذیرد. همچنین کاهش وزن کنترل شده می‌توان خطر بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی فشار خون بالا ورم مفاصل یا بعضی از سرطان‌ها را کاهش دهد. روش لیپوماتیک به افراد چاق یا دارای اضافه وزن بالا به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، و معمولاً برای افرادی که دارای چربی‌های موضعی در نواحی مختلف بدنشان مانند شکم، پهلو، بازو، ران و .. دارند، توصیه می‌شود.

تفاوت کاهش وزن با کاهش سایز

شاید اکثر شما تصور کنید تفاوتی بین کاهش وزن و کاهش سایز وجود ندارد. جالب است بدانید عدم آگاهی از تفاوت بین کاهش وزن و سایز، باعث ناامید شدن بسیاری از ورزشکاران مبتدی می‌شود. به عنوان مثال فرض کنید فردی ۷۰ کیلوگرم وزن دارد و قصد دارد وزن بخود را تا ۵ کیلوگرم کاهش دهد. این فرد به صورت مداوم ورزش می‌کند و برنامه‌های رژیم غذایی مناسب را دنبال می‌کند.

اما بعد از گذشت یک الی دو ماه، متوجه می‌شود که کاهش وزنی نداشته است. یعنی وزن اون مجدداً نزدیک به ۷۰ کیلوگرم است. چه اتفاقی افتاده است؟ اصلاً مگر چنین چیزی ممکن است؟ بله، در پاسخ باید بگوییم این فرد کاهش سایز داشته است نه کاهش وزن. کاهش وزن به معنی کاهش ماهیچه‌ها، آب یا چربی بدن است.

از کجا بفهمیم در حال کاهش سایز هستیم یا کاهش وزن؟

قبل از هر چیزی، باید بدانید در حال کاهش وزن هستید یا سایز شما کاهش پیدا کرده است. یک روش بسیار ساده و قدیمی وجود دارد که به شما نشان می‌دهد کاهش وزن دارید یا خیر. کافی است برای چند ثانیه روی ترازو بایستید تا تغییرات وزن خود را مشاهده کنید. اگر وزن شما نسبت به زمان گذشته، کاهش پیدا کرده است، به احتمال زیاد در حال تغییر سایز نیستید.

البته این دو مسئله با یکدیگر منافاتی ندارند. یعنی ممکن است تغییر سایز و تغییر وزن به صورت همزمان اتفاق بیافتد. ترازوها نمی‌توانند تفاوت بین کاهش وزن حاصل از تجزیه سلول‌های چربی یا کاهش وزن حاصل از تجزیه سلول‌های عضلانی را درک کنند. آن‌ها صرفا تغییرات کلی وزن بدن را نشان می‌دهند. همانطور که گفته شد، کاهش توده‌های چربی منجر به کاهش سایز می‌شود.

اما ‌ منظور این نیست که کاهش سایز به معنی از دست دادن وزن نیست. یعنی زمانی که توده‌های چربی بدن کاهش پیدا می‌کند، وزن بدن تا حدودی کم خواهد شد. علاوه بر این، کاهش سایز و کاهش وزن دو موضوع مستقل از یکدیگر نیستند. یعنی زمانی که وزن شما کاهش می‌یابد، به صورت خود به خود کاهش سایز را نیز تجربه می‌کنید.

کاهش وزن بهتره یا کاهش سایز؟

نمی‌توان پاسخ دقیقی برای این سوال پیدا کرد. در هر صورت، کاهش وزن و کاهش سایز به صورت مستقیم با یکدیگر در ارتباط هستند. فردی را تصور کنید که ۱۵۰ کیلوگرم وزن دارد. چنین فردی چندین ساعت در روز فعالیت‌های هوازی شدید انجام می‌دهد و بعد از گذشت ۹ ماه به ۷۵ کیلوگرم می‌رسد. آیا انتظار دارید یک فرد ۷۵ کیلوگرمی مانند یک فرد ۱۵۰ کیلوگرمی لباس بپوشد؟

قطعاً سایز لباس یک فرد ۷۵ کیلوگرمی با یک فرد ۱۵۰ کیلوگرمی متفاوت خواهد بود. بنابراین زمانی که کاهش وزن شدید داشته باشید، کاهش سایز نیز خواهید داشت. موضوع زمانی سخت می‌شود که اضافه وزن شما زیاد نباشد. به عنوان مثال یک فرد ۸۰ کیلوگرمی را تصور کنید که سعی دارد با ورزش وزن خود را به اندازه ۵ کیلوگرم کاهش دهد. این فرد به صورت مداوم ورزش می‌کند و تمرینات قدرتی انجام می‌دهد.

اما هر بار که روی ترازو می‌رود، تفاوتی در عدد ترازو مشاهده نمی‌شود. دلیل این است که با انجام تمرینات قدرتی، حجم سلول‌های چربی بدن کاهش می‌یابد. اما در مقابل حجم سلول‌های عضلانی افزایش خواهد یافت. بنابراین بدیهی است که تفاوتی در عدد روی ترازو مشاهده نشود. اما نمی‌توان از روی عدد ترازو، میزان تناسب اندام را استنباط کرد.