خواص ارزشمند پنیرک: پنیرک یکی از گیاهان دارویی و غذایی است که به‌وفور در مناطق مختلفی از ایران در فصل تابستان یافت می‌شود. شما ممکن است این گیاه را با عناوین متفاوتی همچون: ختمی کوچک، ختمی مشک بو، ملوخیا، خبازی، حباجی و خیرو نیز بشناسید.
این گیاه به دلیل داشتن مواد مغذی ارزشمند دارای فواید و خاصیت‌های فراوانی برای سلامتی است. پنیرک کاربردهای بسیاری در طب سنتی، غذایی، داروسازی و آرایشی و بهداشتی دارد که دانستن آن‌ها می‌تواند به شما آگاهی بهتر و بیشتری در مصرف دهد.
به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم که در این مقاله از بخش درمان خانگی و گیاهان دارویی از سری مطالب سلامت مجله اینترنتی گفتنی خواص پنیرک، بایدها و نبایدهای مصرف، نحوه و اشکال استفاده آن را بررسی کنیم.
پنیرک چیست؟
گیاه پنیرک یا Common Mallow از خانواده‌ی مالواسه یا پنیرکیان است که با نام علمی Malva sylvestris شناخته می‌شود. این گیاه مصارف دارویی و خوراکی بسیاری در طب‌های سنتی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و صنایع غذایی دارد.
عموماً برگ‌ها، گل‌ها و دانه‌های این گیاه در بخش‌های نام‌برده قابل‌استفاده بوده و می‌توان از آن‌ها به‌صورت دمنوش، ضماد یا افزودنی به غذاها مصرف کرد. گل‌های پنیرک بنفش، صورتی روشن و آبی بوده و برگ‌هایی پهن و قلبی شکل دارد.
شما می‌توانید پنیرک را در فصل تابستان در مناطق مختلفی از ایران و جهان جمع‌آوری کرده و برای بهره‌گیری از فواید پنیرک برگ و گل‌های آن را خشک کنید.
خواص پنیرک چیست؟
آنچه که به‌عنوان خاصیت پنیرک در سراسر جهان مورد تأیید قرار گرفته و سبب شده که پزشکان در حوزه‌های مختلفی از آن بهره بگیرند به‌قرار زیر است:
- ضد التهاب و ضد عفونت: پنیرک به کاهش التهاب و درمان عفونت‌های گوارشی، تنفسی و پوستی کمک می‌کند.
- تسکین‌دهنده سرفه و مشکلات تنفسی: مصرف دمنوش پنیرک موجب تسکین سرفه، برونشیت و آسم می‌شود.
- بهبود گوارش: ازآنجایی‌که یکی از خواص پنیرک ملین بودن آن است؛ بنابراین یک داروی فوق‌العاده برای رفع یبوست و مشکلات گوارشی این‌چنینی خواهد بود.
- درمان زخم و التیام دهنده پوست: ضماد و روغن پنیرک از سال‌های بسیار دور نیز برای درمان زخم‌ها، خراش‌ها و تحریکات پوستی استفاده می‌شد.
- تسکین درد و گرفتگی عضلات: استفاده موضعی از عصاره یا روغن پنیرک می‌تواند به تسکین درد و گرفتگی عضلات کمک کند.
- تقویت سیستم ایمنی: مصرف منظم دمنوش و سایر فراورده‌های پنیرک می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
- مرطوب‌کننده و نرم‌کننده پوست: پنیرک به دلیل داشتن موسیلاژ، رطوبت‌رسان قوی و نرم‌کننده خوبی برای پوست است. اگر دچار خشکی و ترک‌های پوستی هستید از کرم و لوسیون‌های حاوی پنیرک استفاده کنید.
- کاهش عوارض قاعدگی: استفاده از شربت یا دمنوش پنیرک منجر به کاهش دردهای قاعدگی و تنظیم دوره‌های قاعدگی می‌شود.
- ضد آلرژی: یکی از فواید پنیرک، خاصیت ضد آلرژیک آن است که باعث کاهش علائم حساسیت فصلی و آلرژی خواهد شد.
- کاهش التهابات دهانی: مصرف دمنوش پنیرک یا غرغره کردن جوشانده آن می‌تواند به کاهش التهابات دهانی و گلویی مثل التهاب لثه کمک کند.
- تقویت مو: استفاده از پنیرک در محصولات مراقبت از مو یا ماساژ کف سر با روغن پنیرک به تقویت موها و جلوگیری از ریزش مو منجر می‌شود.
- ملین و مسهل: خاصیت ملین بودن پنیرک سبب شده که به طور طبیعی مصرف این گیاه حرکت روده‌ها را بهبود ببخشد و از یبوست جلوگیری کند.
- کاهش تب: یکی دیگر از فواید پنیرک، خاصیت خنک‌کنندگی آن است. در نتیجه مصرف دمنوش، جوشانده یا شربت آن می‌تواند به طور طبیعی تب را کاهش دهد.
- آرام‌بخش طبیعی: کاهش اضطراب و استرس از دیگر خواص پنیرک است که می‌توان از آن برای رسیدن به آرامش نسبی کمک گرفت.
- بهبود کیفیت خواب: اگر خواب خوبی ندارید دمنوش و شربت پنیرک بنوشید.
- تسکین سرفه: موسیلاژ موجود در پنیرک باعث نرمی و تسکین گلودرد، کاهش التهاب گلو، کاهش سرفه‌های خشک و تحریک‌آمیز خواهد شد. از سوی دیگر خاصیت ضدباکتری و ضدویروسی این گیاه به بهبود سریع‌تر علائم سرماخوردگی منجر می‌شود.
- بهبود علائم سینوزیت: بخور پنیرک یا مصرف دمنوش آن به رفع التهاب، درد و علائم سینوزیت کمک می‌کند.
- دفع سنگ کلیه و سنگ صفرا: پنیرک ادرارآور و سم‌زدا است، به همین دلیل عملکرد کلیه و صفرا را تقویت می‌کند، در نتیجه به دفع سنگ کلیه و سنگ صفرا منجر می‌شود.
طرز تهیه شربت پنیرک
یکی از شربت‌های خوش‌طعم و خوش‌رنگ و لعابی که می‌توان در خانه به‌راحتی آن را تهیه کرد، شربت پنیرک است. ساخت شربت پنیرک به شما این امکان را می‌دهد که از تمامی فواید و خواص پنیرک به‌راحتی برخوردار شوید.
مواد لازم
- گل پنیرک خشک یا تازه: ۲ قاشق غذاخوری
- شکر: ۶ قاشق غذاخوری
- آب جوش: ۲ لیوان
- گلاب، هل یا عرق بهارنارنج: ۱ قاشق چای‌خوری
- آب‌لیمو تازه: ۱ قاشق غذاخوری
- یخ: به مقدار لازم
دستور تهیه شربت پنیرک در خانه
کار را با تمیز کردن گل‌های پنیرک آغاز می‌کنیم. اگر از پنیرک تازه استفاده می‌کنید سعی کنید که گل‌ها تازه و شاداب باشند تا عطروطعم بهتری به شربت شما بدهند. در غیر این صورت از گل‌های خشک باکیفیت بهره بگیرید.
گل‌ها را با آب سرد بشویید و اجازه دهید که آب اضافی‌شان کشیده شود. شکر و آب جوش را باهم مخلوط کرده و روی حرارت اجاق قرار دهید تا بجوشد و غلیظ شود. زمانی که ۵ دقیقه از جوشیده شدن شربت گذشت گل‌های پنیرک را داخل شهد ریخته و برای ۱۰ دقیقه بجوشانید تا عصاره و رنگ پنیرک به‌خوبی آزاد شود.
با گذشت این زمان بسته به سلیقه هل، عرق بهارنارنج یا گلاب را به شربت پنیرک افزوده و ۵ دقیقه دیگر زمان می‌دهیم تا شربت ما آماده مصرف شود. حالا باید شربت پنیرک را با کمک یک الک یا هر ابزار دیگری صاف کرد.
کمی شربت پنیرک، کمی یخ و آب را با هم مخلوط کرده و در آخر مقداری لیمو تازه یا آب‌لیمو روی شربت بریزید. اگر شربت را هم نزنید یک نوشیدنی چندرنگ و زیبا خواهید داشت.
طرز تهیه دمنوش پنیرک
یکی از اشکال رایج مصرف پنیرک و بهره‌مندی از فواید آن تهیه دمنوش خانگی آن است. شما می‌توانید دمنوش پنیرک را برای درمان سرماخوردگی و رفع گلودرد به کار بگیرید تا به تسکین علائم آن کمک کنید.
برای تهیه دمنوش پنیرک شما به مواد اولیه زیر نیاز دارید و با روشی بسیار ساده آن را آماده مصرف خواهید کرد:
مواد لازم:
- برگ و گل‌های خشک پنیرک: ۲ قاشق چای‌خوری
- آب جوش: ۱ لیوان
- عسل: ۱ قاشق چای‌خوری
- لیموترش کوچک: ۱.۲
دستور تهیه دمنوش پنیرک
برگ‌ها و گل‌های خشک شده پنیرک را با مقدار کمی آب سرد بشویید. برای این کار توصیه می‌کنیم که ابتدا گیاه پنیرک را در یک صافی ریخته، سپس شست‌وشو دهید. پس از آبکشی پنیرک آن را در یک قوری یا ظرف دمنوش ساز بریزید.
آب جوش را به آن اضافه کرده و اجازه دهید که دمنوش شما به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی حرارت غیرمستقیم کتری یا در دستگاه دمنوش ساز دم بکشد. با گذشت این زمان نیاز است که ابتدا دمنوش را با صافی یک‌دست کرده و سپس در فنجان موردنظرتان بریزید.
برای بهبود طعم دمنوش خود کمی عسل، لیمو یا هر دوی آن‌ها را به دمنوش خود اضافه کنید.
مصرف دمنوش پنیرک در روز تا ۲ مرتبه برای بهره‌مندی از فواید پنیرک مشکلی ندارد؛ اما زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند برای شما عوارضی را به همراه داشته باشد.
طرز تهیه روغن پنیرک
تهیه روغن پنیرک در خانه کار نسبتاً ساده‌ای است که می‌توان از آن برای مصارف مختلفی مانند ماساژ، درمان التهاب‌های پوستی و رطوبت‌رسانی عمیق پوست استفاده کرد. شما برای ساخت روغن پنیرک به مواد زیر نیاز دارید و باید طبق طرز تهیه روغن پنیرک پیش بروید:
مواد لازم
- برگ و گل‌های خشک شده گیاه پنیرک: ۱ فنجان
- روغن‌پایه: ۲ فنجان
- بطری شیشه‌ای: ۱ عدد
- صافی یا پارچه تنظیف: ۱ عدد
دستور تهیه روغن پنیرک در خانه
در گام نخست برگ و گل‌های خشک شده پنیرک را خرد کنید تا سطح تماس آن با روغن‌پایه بیشتر شود. روغن زیتون، روغن بادام یا روغن جوجوبا از بهترین روغن‌های پایه برای ساخت روغن پنیرک هستند.
پنیرک‌های خرد شده را در بطری شیشه‌ای بریزید و روغن‌پایه را به آن اضافه کنید. روغن باید کاملاً پنیرک‌ها را پوشش دهد. درپوش بطری را ببندید و در جایی گرم قرار دهید. ترجیحاً بطری را در مکانی بگذارید که در معرض تابش مستقیم نور خورشید باشد.
پس از ۲ تا ۴ هفته روغن پنیرک شما آماده استفاده است؛ اما دقت داشته باشید که هر روز باید شیشه را تکان داد تا مواد کاملاً با یکدیگر مخلوط شوند.
بعد از گذشت زمان لازم، روغن را از صافی یا پارچه تنظیف عبور دهید و برگ‌ها و گل‌های پنیرک را از روغن آن جدا کنید. این بار روغن صاف شده را در یک ظرف شیشه‌ای تیره بریزید و در جای خنک و تاریک نگهداری کنید.
کلام آخر
خواص متعدد پنیرک سبب شده تا این گیاه در زمینه‌های مختلفی کاربرد داشته باشد. از درمان عفونت‌های پوستی و مجاری تنفسی گرفته تا آب‌رسانی عمیق پوست. مصرف گیاه پنیرک در غالب جوشانده، دمنوش، بخور، شربت و روغن شما را از خواص پنیرک بهره‌مند می‌سازد.
کالری بسیار ناچیز شربت و دمنوش پنیرک سبب شده که بتوانید از این نوشیدنی‌ها برای تنوع بخشیدن به رژیم غذایی خود کمک بگیرید.
